ma túy đá, meth.

Một nhóm các chất, chủ yếu là chất tổng hợp có cấu trúc hóa học tương tự giống nhau và có tác dụng kích thích ở mức độ khác nhau lên hệ thần kinh trung ương. Dựa trên các cơ sở tác dụng dược lý điển hình ở liều thông thường, nhóm chất này bao gồm (a) các chất kích thích hệ thần kinh trung ương như amphetamin, methamphetamin và methylphnidat; (b) các chất làm giảm ngon miệng như: phenmetrazin và amfepramon (diethylpropion), và (c) các chất entactogen còn gọi là các chất dạng “ecstasy” như: MDA, MDEA và MDMA.

Các chất ATS điển hình.

MDA.

Methylenedioxyamphetamine là chất ma túy tổng hợp dòng amphetamine rất giống ecstasy (MDMA). Lần đầu tiên được tổng hợp vào năm 1910 để làm thuốc giảm ngon miệng. Tuy nhiên do có tác dụng nguy hại đối với tâm thần, MDA đã không được tung ra thị trường như một loại thuốc hợp pháp. Tác dụng của nó đối với hành vi nhân cách đã được nghiên cứu vào thập niên 1960, và bắt đầu từ đó xuất hiện trên thị trường bất hợp pháp đầu tiên ở Mỹ rồi lan ra toàn thế giới. Tác dụng giống như tác dụng của MDMA, tuy có hơi khác một chút. Nó gây ảo giác mãnh liệt hơn MDMA và có thời gian tác dụng gấp đôi (từ 8 – 12 tiếng so với MDMA chỉ có 3 – 5 tiếng). MDA thường được chế tạo tại những địa điểm bí mật để thay thế cho MDMA và tung ra thị trường dưới dạng độc lập hay kết hợp với các loại ma túy khác.

 Xem thêm: Amphetamine, Dance drug, Ecstsy, MDEA, MDMA.

MDEA.

Methylendioxyethylamphetamin là chất tổng hợp dòng amphetamin có tác dụng tương tự như ecstasy (MDMA). Chất này chưa bao giờ được công nhận là thuốc hợp pháp. Tiếng lóng gọi là “Eve”, MDEA nổi tiếng là một loại ma túy của vũ trường ở một số nước. Nó được chế tạo bí mật để thay thế MDMA, trốn tránh kiểm soát và buôn bán dưới dạng viên nén thuần chất hay kết hợp với một số ma túy khác. Tác dụng chính của MDEA cũng giống tác dụng của MDMA, nhưng kém phần hấp dẫn hơn. Để đối phó với dịch ecstasy ở Mỹ và Châu Âu, MDEA được liệt kê vào trong bảng xếp hạng các chất bị quốc tế kiểm soát.

 Xem thêm: Amphetamine, Dance drug, Ecstsy, MDEA, MDMA.

MDMA/ THUỐC LẮC.

Methylendioxyethylamphetamin, còn gọi là “ecstasy” là chất kích thích tổng hợp dòng amphetamin. Lần đầu tiên được tổng hợp năm 1914 để dùng làm thuốc giảm ngon miệng, nhưng chưa bao giờ được công nhận là thuốc đã đăng k ‎ý. MDMA được dùng thử nghiệm trong điều trị bệnh tâm thần. Ecstasy là loại ma túy ăn chơi phổ biến đầu tiên ở Mỹ, sau đó là Châu Âu và ngày càng lan rộng ra những nơi khác trên thế giới. MDMA bị quốc tế kiểm soát.

MDMA được chế tạo tại những địa điểm bí mật dưới dạng bột hay viên nén có nhiều màu sắc và hình ảnh khác nhau; cũng có khi làm thành viên nhộng nhưng ít hơn. Liều dùng từ 75 đến 150mg.

Ecstasy là một chất kích thích tuy có khác so với các chất kích thích dạng amphetamin điển hình. Nó có tác dụng gây ảo giác nhẹ. Gây cảm giác khỏe khoắn, thể lực cường tráng, ân cần săn sóc mọi người, xúc động mạnh mẽ, phấn khích, thích giao đãi, tiếp xúc trò chuyện.

MDMA có tác dụng ngắn hạn gây bồn chồn, lo lắng; khi dùng liều cao gây ảo giác về hình ảnh và âm thanh rất rõ. Nó cũng làm tăng huyết áp và nhịp đập tim, gây buồn nôn, ói mửa. Dùng thường xuyên trong một thời gian dài cũng có thể gây nên những ảnh hưởng nguy hại như các chất kích thích tổng hợp khác như ngộ độc thần kinh, tổn thương não và gan.

Ít thấy các trường hợp ngộ độc cấp MDMA; tử vong do sử dụng ecstasy cũng rất hiếm. Tuy nhiên đã có báo cáo về các trường hợp tử vong sau khi dùng thuốc ở vũ trường, hộp đêm; những trường hợp này xảy ra là do cơ thể không đáp ứng kịp thời với nhiệt độ xung quanh quá cao (khả năng điều nhiệt kém), kết hợp với tình trạng cơ thể thiếu nước nghiêm trọng.

CHẤT KÍCH THÍCH.

Chất có tác dụng kích thích tăng cường hoạt động hệ thần kinh trung ương; còn gọi là chất kích thích thần kinh. Gồm có amphetamin, cocain, cafein, nicotin và một số loại thuốc tổng hợp ức chế ngon miệng để gây biếng ăn giảm béo. Còn một số loại khác cũng có tác dụng kích thích nhưng không phải là tác dụng chính vì chỉ chỉ có tác dụng khi dùng liều cao trường diễn. Đó là thuốc chống trầm cảm, chống tiết axetycholin, và một số chất á phiện.

Các chất kích thích có nhiều tác dụng sinh l‎ý như thay đổi nhịp tim, giãn đồng tử, tăng huyết áp, đổ mồ hôi, ớn lạnh, buồn nôn, ói mửa. Thuốc còn gây tăng hoạt, kích động và xét đoán sai lệch. Lạm dụng trường diễn làm cho tính nết hành vi thay đổi như nóng giận, xấu hổ, bực bội, hoài nghi. Thậm chí gây ra rối loạn tâm thần cấp tính với hoang tưởng, ảo giác. Ngừng dùng thuốc trong một thời gian dài sử dụng liều cao có thể gây ra các hội chứng cai, tinh thần sa sút, cơ thể mệt mỏi, mất ngủ và hay mê sảng.

LSD

(D – lysergic axít diethylamit, lysergit) là một chất bán tổng hợp chế từ axít lysergic hay các loại ancaloit của loài nấm ký sinh cựa gà ergot. Chất này được phát hiện năm 1938; tác dụng gây ảo giác mạnh mẽ của nó được chứng kiến trong “một tai nạn ở nơi làm việc” và sau đó đã được khẳng định. Trong một thời gian ngắn LSD được sử dụng làm thuốc chữa bệnh tâm thần có tên đăng ký là “Delyside”, nhưng ngay sau đó đã bị bãi bỏ vì có nhiều tác dụng phụ nguy hại.

Bắt đầu từ những năm 1960, thị trường LSD ngày càng phát triển mạnh mẽ ở Châu Âu và Bắc Mĩ và lên đến tột đỉnh vào thời kỳ có phong trào hippy. LSD tồn tại trên thị trường bất hợp pháp dưới 3 hình thức: tẩm trên giấy (giấy thấm hay tem thư); hạt gellatin hay thành từng miếng nhỏ; và viên nén (microdots), viên trần hay viên nang.

LSD là chất gây ảo giác mạnh nhất, liều điển hình từ 30 – 50 microgam. LSD thường dùng để uống, nhưng cũng có khi được tiêm. Thời gian bắt đầu có tác dụng từ 30 – 60 phút và tác dụng kéo dài từ 8 - 12 giờ đồng hồ. LSD có tác dụng đặc biệt gây ra sự thay đổi trong ý nghĩ, tâm trạng gợi cảm giác; trạng thái huyền ảo “mind-expansion” (có thể dùng để giải thích những trạng thái siêu nhiên mang tính tôn giáo), thấu cảm và bỗng trở nên thích giao lưu trò chuyện. Tư duy, nhận thức, tâm trạng bị thay đổi là những tác động điển hình nhất của LSD, kèm theo những ảnh hưởng gây thị giác bị coi là ảnh hưởng nghiêm trọng nhất. Những cảm thụ về màu sắc, âm thanh và xúc giác đều trở nên cường phát sau khi dùng LSD.

Ngoài tác dụng gây ảo giác, LSD còn có tác dụng nguy hại khác như: lo lắng, chóng mặt, mất phương hướng, hoang tưởng (bad trip), và dễ gây tổn thương do nhận thức và cảm xúc sai lệch. Tác động về thể chất thường có biểu hiện nhẹ như giãn đồng tử, hạ thân nhiệt, buồn nôn, ói mửa, đổ mồ hôi và nhịp tim nhanh. LSD thường gây hậu quả cảm giác bất an và rối loạn nhận thức hậu ảo giác (“hồi phát”) có thể kéo dài nhiều ngày, thậm chí nhiều tháng. Người dùng có biểu hiện tăng dung nạp nhanh đối với tác dụng của LSD, nhưng những biểu hiện này sẽ hết ngay sau khi ngừng thuốc. Không thấy có biểu hiện cơ thể bị lệ thuộc hay xuất hiện các hội chứng cai sau một thời gian dùng LSD liên tục.

Trực tiếp tư vấn và điều trị nghiện rượu, nghiện heroin, trầm cảm, lo âu, rối loạn tâm thần nội sinh hoặc do sử dụng rượu, cần sa, cỏ Mỹ, ma túy đá (nghiện đá, ngáo đá), thuốc lắc, ketamin. Tiến sĩ, Bác sĩ Trần thị Hồng Thu, hiện đang công tác tại Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương - Điện thoại, Zalo, Facebook 0988 079 038